Odrzechowa

Odrzechowa - wieś położona na południowy zachód od Zarszyna. Najstarsze ślady osadnictwa w tym regionie pochodzą z młodszej epokikamienia (ok. 4500-1700 lat p.n.e.). Odrzechowa powstała najpóźniej w XIV w., chociaż pierwszy raz widnieje w dokumencie z 1419 r. Już wówczas była wsiąrozległą. W 1420 r. sołtysem wsi był szlachcic Alko Rusin. W 1442 r., oprócz kniazia poświadczona jest osoba krajnika, którym był wówczas Hriczko. W1447 r. krajnik odrzechowski wraz z kniaziem i kniaziami innych wsi potwierdzają, że Bieszczady, czyli pasmo granicznych gór, od zachodu do dóbr jaśliskichi od nich aż do połonin na wschodzie należą do króla. Odrzechowa, założona na prawie wołoskim zasiedlona została przez osadników wołosko- ruskich. Wokresie reformacji, Odrzechowa sprzyjała arianom i była jednym ze znaczniejszych ośrodków reformacji w regionie. Lustracja z 1565 r. wymienia 55 kmieci nadworzyszczach i 8 zagrodników. W 1623 r. wieś spustoszyli Tatarzy. W 1777 r. wybuchł we wsi pożar, który strawił m.in. księgi metrykalne i parafialne. Wtym samym, XVIII stuleciu, pasmo klęsk spowodowała epidemia dżumy i plaga szarańczy. W 1811 r., na licytacji tutejszy folwark zakupił Ignacy Urbański. W1880 r. wieś liczyła 2054 mieszkańców, w tym 1800 grekokatolików i 30 Żydów. Funkcjonowała jednoklasowa szkoła. Właściciel folwarku WładysławMorawski gospodarzył na 2582 morgach, zaś chłopi użytkowali 3487 morgów ziemi. Folwark specjalizował się w hodowli bydła półkrwi simentalskiej. PrzedII wojną światową było we wsi 428 gospodarstw oraz dwa folwarki: Jana Morawskiego i Heleny Russockiej. Na Czernisławce, powyżej dworu, funkcjonowały dwamłyny wodne, zaś w dole, przy potoku, tartak parowy. Józef Morawski w 1928 r. został posłem na sejm. Przed I wojną światową istniała we wsi szkołatkacka. W wyniku obu wojen światowych wieś została poważnie zniszczona. W czasie okupacji hitlerowskiej we wsi funkcjonowała ukraińska szkołaprzysposobienia rolniczego. W czasie działań frontowych w 1944 roku zginęło 14 mieszkańców Odrzechowej, a zniszczeniu uległo 322 budynki. 16 września1945 r. koło wsi schroniła się ścigana przez Wojsko Polskie przybyła z Huculszczyzny sotnia z kurenia UPA "Pruta". Zaskoczona przez wojsko, zostałarozbita. Ostatni napad upowców na wieś miał miejsce 2 czerwca 1947r.. Po zakończeniu działań wojennych, mieszkających tu Rusinów wysiedlono do ZSRR, a zistniejących 600 gospodarstw pozostało zaledwie 100. Po parcelacji gruntów znaczną część ziemi przejęło państwo tworząc Zootechniczny Zakład Doświadczalny.Dziś ZZD gospodaruje na 1000 ha, co stanowi 10% areału gminy i zajmuje się m. in. hodowla koni huculskich. Nieskażone środowisko sprzyja rozwojowiagroturystyki.

We wsi dawna cerkiew greckokatolicka, zbudowana w 1813 r. z fundacji Urbańskiego, obecnie kościół rzymskokatolicki. We wnętrzu obraz z ikonostasu z XIX w.Ołtarz główny o charakterze późnobaro-kowym Wokół kościoła dawny cmentarz, na którym zachowało się kilka nagrobków. W pasie ogrodzenia z dzikiegokamienia dzwonnica złączona z bramą na cmentarz. z połowy XIX w. Na miejscowym cmentarzu, na grobie Morawskich piękna rzeźba dłuta Stanisława Piętkiewicza- Chrystus dźwigający krzyż. Obok grobów Morawskich grobowiec Russockich. W otoczeniu kościoła i cmentarza rośnie kilka wiekowych drzew.

Zabytkiem tzw. małej architektury jest niewielka, murowana kapliczka przydrożna z przełomu XIX i XX wieku.

Nawiązując do korzeni kulturowych w Odrzechowej utworzono Świetlicę Dziedzictwa Kulturowego z pracownią tkacką, w której odbywają się warsztaty tkackie. Świetlica znajduje się w budynku dawnej szkole tkackiej.  W świetlicy można obejrzeć również dawne eksponaty gospodarstwa domowego oraz wystawę historyczną. Przed świetlica znajduje się „Kraina Odrzechowskich Zbójników” z repliką armaty spod Chocimia natomiast w budynku obok Śwtietlic

Produktem turystycznym i stanowiącym jedną z atrakcji jest również galeria rękodzieła, która mieści się w  połemkowskim budynku dawnego domu ludowego. Powstała w ramach projektu „Tematyczne wioski pogranicza polsko-słowackiego”. Wyremontowane i odpowiednio wyposażone pomieszczenia zostały wypełnione przepięknie utkanymi kilimami wykonanymi przez miejscowych i okolicznych artystów. Znajdują się tu prace artystyczne związane są z historią Odrzechowej, jak też wyroby zdobione haftem karpackim oraz karpackie krywulki. Nie brakuje też tam rzeźb, płaskorzeźb i ikon. Są ponadto płasko-rzeźby o tematyce zbójnickiej. 

Ponadto na terenie miejscowości Odrzechowa zlokalizowana jest Bajkowa Kraina Pogranicza gdzie najmłodsi oraz ich opiekunowie mogą wspólnie spędzić czas w otoczeniu postaci z bajek i legend. Mini park o powierzchni 0,50 ha wyposażony jest w infrastrukturę dla dzieci w postaci 7 domków oraz jednej jaskini, oczka wodnego i zestawu zabawowego oraz ławo-stoły i ławki dla dorosłych. Teren mini parku jest ogrodzony, oświetlony i ogólnodostępny. Wejście na teren Bajkowej Krainy Pogranicza jest bezpłatne.

Odrzechowa jest znana z koni huculskich, przez co stanowi doskonałą bazę dla uprawiania turystyki konnej, znajduje się tu Polsko – Słowackie Centrum Turystyki Konnej. Zakład Doświadczalny Zootechniki w Odrzechowej to druga, co do wielkości państwowa hodowla konia huculskiego w Polsce.